Chắc chắn trong bóng đá thì việt vị là một trường hợp luôn xuất hiện và người hâm mộ nào cũng biết đến. Thế nhưng về luật việt vị, có lẽ nhiều người hâm mộ không thực sự biết đến, bởi nó có thể thay đổi rất nhiều chỉ trong một thời gian ngắn.
Luật việt vị là gì?
Trong bóng đá, luật việt vị từng là một trong những quy định phức tạp và gây tranh cãi nhất, nhưng lại giữ vai trò then chốt để đảm bảo tính công bằng và chiến thuật cho trận đấu. Theo định nghĩa của FIFA, một cầu thủ bị coi là việt vị khi đứng ở vị trí gần khung thành đối phương hơn so với bóng và hậu vệ cuối cùng, tại thời điểm đồng đội chuyền hoặc chạm bóng.
Luật việt vị lần đầu tiên được giới thiệu vào năm 1863, thời điểm bóng đá hiện đại bắt đầu hình thành từ Vương quốc Anh. Mục đích của luật là nhằm ngăn chặn các cầu thủ trốn sau hàng phòng ngự và ghi bàn một cách thiếu công bằng. Theo thời gian, quy tắc này đã được điều chỉnh nhiều lần để phù hợp hơn với sự phát triển của chiến thuật và tốc độ trận đấu.
Cách xác định việt vị
Để xác định một cầu thủ có rơi vào thế việt vị hay không, trọng tài hoặc công nghệ VAR phải dựa vào một số nguyên tắc then chốt. Đầu tiên, cầu thủ phải đứng phía bên phần sân đối phương tại thời điểm bóng được chuyền. Thứ hai, cầu thủ đó phải đứng gần khung thành đối phương hơn cả bóng và cầu thủ phòng ngự áp chót.
Một điểm quan trọng là thời điểm tính việt vị không dựa trên lúc cầu thủ nhận bóng, mà là lúc bóng được đồng đội chuyền. Điều này khiến các tình huống việt vị trở nên cực kỳ nhạy cảm, vì chỉ một bước chân hoặc phần vai vượt lên cũng có thể trở thành lỗi.
Bên cạnh đó, cầu thủ sẽ không bị việt vị nếu nhận bóng từ một pha đá phạt góc, ném biên, hoặc phát bóng lên. Đây là những tình huống đặc biệt, nơi luật việt vị không được áp dụng nhằm khuyến khích lối chơi tấn công tích cực.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định việt vị
Là một trường hợp đặc biệt và rất quan trọng trong bóng đá, nên vì thế mà luật việt vị cũng có ảnh hưởng đến nhiều cầu thủ. Và thậm chí là cả một đội bóng, chiến thuật của một câu lạc bộ.
Vị trí cầu thủ tấn công
Vị trí của cầu thủ tấn công luôn là yếu tố đầu tiên được xem xét trong các tình huống việt vị. Chỉ cần một phần cơ thể mà cầu thủ có thể ghi bàn, trừ tay vượt quá hậu vệ cuối cùng là đủ để rơi vào thế việt vị. Đây là lý do vì sao ngày nay, các cầu thủ tấn công cần tính toán cực kỳ chính xác từng bước chạy, để không rơi vào bẫy việt vị do đối phương giăng ra.
Vai trò của hậu vệ và thủ môn
Thông thường, thủ môn là người đứng gần khung thành nhất, nhưng trong một số tình huống bất thường, một hậu vệ có thể giữ vị trí sâu hơn. Khi đó, luật việt vị vẫn tính theo cầu thủ phòng ngự áp chót, không phân biệt đó là ai. Chính vì vậy, các hậu vệ thường xuyên phải phối hợp ăn ý để tạo ra bẫy việt vị.
Tác động của VAR trong các tình huống việt vị
Sự xuất hiện của công nghệ VAR đã làm thay đổi hoàn toàn cách luật việt vị hoạt động. Những tình huống mà trước đây khó phân biệt bằng mắt thường thì nay được phân tích đến từng centimet, thậm chí là đầu ngón chân. Tuy nhiên, VAR cũng mang đến nhiều tranh cãi, bởi độ chính xác máy móc đôi khi làm mất đi tính cảm xúc và mạch trận đấu.
Tranh cãi và điều chỉnh luật việt vị
Trong suốt chiều dài lịch sử bóng đá, luật việt vị không ngừng được điều chỉnh để thích nghi với sự thay đổi của trò chơi. Một trong những thay đổi lớn nhất là vào năm 1990, khi FIFA quyết định cầu thủ đứng ngang hàng với hậu vệ cuối cùng không còn bị việt vị. Đây là cột mốc khiến các đội bóng chuyển sang chơi pressing và giăng bẫy việt vị nhiều hơn.
Gần đây, FIFA đã thảo luận việc điều chỉnh luật theo hướng có lợi hơn cho cầu thủ tấn công. Ví dụ, đề xuất luật Wenger của cựu huấn luyện viên Arsenal nghĩa là một cầu thủ chỉ bị việt vị nếu toàn bộ cơ thể đứng trên hậu vệ cuối cùng. Thế nhưng cũng có nhiều tranh cãi xảy ra dù cho cũng được áp dụng tại một vài giải đấu nhỏ.
Dù vậy, luật việt vị vẫn là một phần không thể thiếu của bóng đá. Nó đòi hỏi người chơi phải thông minh, di chuyển chiến thuật và có sự phối hợp giữa các tuyến. Không chỉ là một quy tắc, nó còn mang lại sự công bằng thực sự cho những đội bóng, các cầu thủ với thứ bóng đá đầy chiến thuật.
Lời kết
Chắc chắn luật việt vị sẽ còn có những thay đổi đầy khác biệt trong thời gian tới với bóng đá. Với Cakhiatv, nó cũng cho thấy sự phát triển sao cho bóng đá trở nên công bằng hơn, thú vị, hấp dẫn hơn.
