Thực tế thì sự phát triển và thay đổi lớn nhất của bóng đá đó là tính chiến thuật, sự thay đổi vai trò của những cầu thủ. Và có lẽ người hâm mộ thời gian qua cũng được chứng kiến rất nhiều thứ thú vị đã thay đổi trong môn thể thao này. Chính hậu vệ quét là một trong thứ đó, nó không mới nhưng cũng đầy sự thú vị.
Hậu vệ quét là gì?
Hậu vệ quét hay còn gọi là libero trong tiếng Ý, là một vị trí phòng ngự từng rất phổ biến trong bóng đá cổ điển. Đây là cầu thủ đá thấp nhất trong hàng phòng ngự, thường đứng sau các trung vệ chính. Nhiệm vụ của hậu vệ quét không chỉ đơn thuần là phá bóng hay ngăn chặn pha tấn công của đối thủ, mà còn bao gồm việc bọc lót, hỗ trợ các đồng đội khi bị vượt qua và phát động tấn công từ tuyến dưới.
Điểm đặc biệt của hậu vệ quét nằm ở sự tự do trong di chuyển và đọc trận đấu. Khác với trung vệ kèm người, libero có quyền dâng cao hoặc lùi sâu tùy tình huống. Chính vì vậy, vị trí này thường được giao cho những cầu thủ có tư duy chiến thuật nhạy bén, kỹ năng xử lý bóng tốt và khả năng lãnh đạo hàng thủ.
Ảnh hưởng của hậu vệ quét
Trong những thập niên 1960 – 1990, hậu vệ quét là mắt xích chiến thuật cực kỳ quan trọng, đặc biệt ở các đội bóng Ý và Đức. Trong hệ thống Catenaccio, libero đóng vai trò như chốt chặn cuối cùng giúp đội bóng bịt kín mọi khoảng trống. Họ không chỉ phá bóng mà còn mở ra các đợt phản công nhanh nhờ khả năng chuyền dài chính xác.
Ảnh hưởng của hậu vệ quét không dừng ở khía cạnh phòng ngự. Sự xuất hiện của những libero tài năng giúp bóng đá bước sang giai đoạn mới, nơi hàng thủ không chỉ phòng ngự thụ động mà còn tham gia tích cực vào khâu triển khai bóng. Điều này làm thay đổi hoàn toàn tư duy chiến thuật và cách vận hành lối chơi ở cấp câu lạc bộ lẫn đội tuyển.
Những cái tên nổi bật nhất
Dĩ nhiên trong quá khứ cũng có những hậu vệ quét thực sự tài năng, xuất sắc. Thậm chí với tài năng của họ còn mang đến những thành công vĩ đại cho tập thể mà họ đã từng khoác áo.
Franz Beckenbauer
Franz Beckenbauer là biểu tượng hoàn hảo của vị trí libero. Ông không chỉ là hậu vệ quét xuất sắc trong phòng ngự mà còn tiên phong trong việc đưa libero trở thành cầu thủ kiến thiết bóng. Beckenbauer cùng Tây Đức vô địch World Cup 1974 và Bayern Munich giành ba chức vô địch cúp C1 châu Âu liên tiếp 1974 – 1976. Lối chơi thanh thoát, khả năng kiểm soát bóng và tầm nhìn chiến thuật của ông đã đưa vị trí libero lên tầm nghệ thuật.
Franco Baresi
Franco Baresi là thủ lĩnh hàng thủ AC Milan huyền thoại dưới thời Arrigo Sacchi và Fabio Capello. Ông góp phần xây dựng hàng phòng ngự chắc chắn bậc nhất lịch sử bóng đá, giúp Milan thống trị Serie A và châu Âu. Khả năng đọc tình huống xuất sắc, bọc lót chính xác và tổ chức hàng thủ kỷ luật khiến Baresi trở thành hình mẫu libero phòng ngự thông minh và ổn định.
Gaetano Scirea
Gaetano Scirea của Juventus là hình ảnh libero điềm tĩnh và giàu kỹ thuật. Không chỉ phòng ngự hiệu quả, Scirea còn nổi bật ở khả năng chuyền bóng chuẩn xác, giúp Juventus triển khai tấn công mạch lạc từ tuyến dưới. Ông cùng Juventus giành nhiều danh hiệu lớn, trong đó có Cúp C1 châu Âu, và cùng đội tuyển Ý lên ngôi vô địch World Cup 1982.
Matthias Sammer
Matthias Sammer là một trong những libero cuối cùng tỏa sáng ở cấp độ cao nhất. Anh là nhân tố chủ chốt giúp Đức vô địch Euro 1996 và giành quả bóng vàng cùng năm. Khác với nhiều libero cổ điển, Sammer thường xuyên dâng cao hỗ trợ tấn công, thậm chí trực tiếp ghi bàn.
Xem thêm:
Những huấn luyện viên từng vô địch World Cup không dưới 1 lần
Tại sao hậu vệ quét lại biến mất?
Sự biến mất của hậu vệ quét bắt nguồn từ sự thay đổi trong chiến thuật bóng đá hiện đại. Các đội bóng ngày nay thường áp dụng hệ thống phòng ngự khu vực và pressing tầm cao, đòi hỏi hàng thủ phải dâng cao và giữ cự ly đội hình. Một libero đứng thấp phía sau không còn phù hợp, đặc biệt với luật việt vị mới.
Bên cạnh đó, các trung vệ hiện đại đã đảm nhận nhiều vai trò mà hậu vệ quét từng đảm nhận phòng ngự chắc chắn, xử lý bóng tốt, phát động tấn công. Vai trò đó được tích hợp vào phong cách chơi của trung vệ hoặc thậm chí là thủ môn quét như Manuel Neuer hay Ederson.
Hiện tại, ở nước Ý với thứ bóng đá phòng ngự làm chủ đạo, vẫn có những cầu thủ chơi với vai trò hậu vệ quét. Nhưng thực sự họ không mang quá nhiều nét rõ ràng của vị trí này. Dù vậy biết đâu trong tương lai vị trí này sẽ quay trở lại và ấn tượng hơn trong thời gian tới.
Lời kết
Có thể coi hậu vệ quét là một vị trí hoài niệm của bóng đá trong lịch sử đã qua. Dẫu vậy với Cakhiatv, nó khẳng định cho sự phát triển của bóng đá và cũng hoàn toàn sẵn sàng trở lại để khiến cho bóng đá ấn tượng hơn trong bất cứ thời điểm nào.
